در شیراز؛
چالش‌های ترجمه برای کودکان بررسی شد/ از ساده‌سازی متن تا موسیقی واژه‌ها
محمدحسین نیکوپور فارس- یازدهمین نشست از سلسله‌نشست‌های «ترجمه از نگاه مترجمان» با موضوع «ترجمه برای کودکان: ساده یا دشوار؟» به همت گالری آبان در پردیس سینمایی شیرازمال برگزار شد و سحر حدیقه به بیان تجربه‌ها و دغدغه‌های مترجمان این حوزه پرداخت.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، در این نشست ابتدا پرسش اصلی درباره تأثیر رویکرد مترجم بر متن نهایی مطرح شد؛ پرسشی که طیفی از وفاداری محض به متن تا ایرانیزه‌کردن اثر را دربر می‌گرفت.
به گفته سحر حدیقه، ترجمه برای کودکان در این طیف جایگاه ویژه‌ای دارد و مترجم باید به انتخاب خود آگاه باشد.
او با اشاره به انواع ترجمه در کتاب‌های کودک، از جمله ترجمه بین‌زبانی، درون‌زبانی و بین‌نشانه‌ای، تأکید کرد که ترجمه تصویر در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شود، در حالی که بخش مهمی از انتقال معناست. حدیقه همچنین یادآور شد که گونه‌های ادبی کودک اغلب وامدار ادبیات بزرگسال‌اند، جز کتاب‌های تصویری که از ادبیات کودک به دنیای بزرگسال راه یافته‌اند.
این مترجم ادبیات کودک، با مقایسه ترجمه کودک با ترجمه نمایشنامه، گفت: «هر کسی با هر سطحی از دانش به خود اجازه ورود به این حوزه‌ها را می‌دهد و همین امر گاه به فاجعه‌های زبانی منجر می‌شود».
او افزود که مترجمان به بهانه وفاداری لفظی، ناخواسته فرهنگ دیگری را منتقل می‌کنند، در حالی که باید به بومی‌سازی توجه ویژه داشت.
در ادامه نشست، موضوع ساده‌سازی متن در ترجمه کودکان به بحث گذاشته شد که حدیقه توضیح داد: «ساده‌سازی به معنای ساده‌انگاری نیست. مترجم باید بتواند مفاهیم دشوار را در قالبی روشن و روان بازآفرینی کند؛ چه در سطح کلان متن و چه در جملات خاص.» او نمونه‌هایی از مترادف‌سازی‌های دستوری و نحوی را نیز در این زمینه ارائه کرد.
وی یکی از مهم‌ترین اصول ترجمه برای کودکان را «ارزش موسیقایی متن» دانست و با اشاره به تقسیم‌بندی ازرا پاوند در زمینه ملوپویا (موسیقایی)، فانوپویا (دیداری) و لوگوپویا (بازی ذهنی با واژه‌ها)، گفت: «مترجم موفق کسی است که بتواند هر سه بُعد را در ترجمه خود حفظ کند تا روح اثر اصلی به مخاطب کودک منتقل شود».
در بخش دیگری از نشست، به مشکلات ناشران و کمبود ویراستاران حرفه‌ای در حوزه کودک پرداخته شد. ترجمه آواها، ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات، و همچنین چگونگی استفاده از زیرنویس در کتاب‌های کودکان از جمله مسائلی بود که مورد بررسی قرار گرفت. به گفته حدیقه، «برای کودکانی که تازه خواندن را آغاز کرده‌اند بهتر است واژه‌ها شکسته نشوند، بلکه با لحن محاوره‌ای ساده ارائه شوند».
به گزارش ایبنا؛ نشست با یادی از توران میرهادی، پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان ایران، به پایان رسید.
