در نشست تخصصی پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مطرح شد:
تأملی در چیستی و کارکرد مصاحبه در تاریخ شفاهی
تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۱/۲۷ - ۱۴:۱۴:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۴۰۴/۱/۳۰ - ۱۰:۱۸:۵۸
میزگرد تخصصی «مصاحبه در تاریخ شفاهی» با محوریت بررسی «مفهوم و ضوابط مصاحبه» در این گونه نوپای تاریخ‌نگاری، به همت پژوهشکده اسناد در سالن پرهام ساختمان آرشیو ملی ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در این نشست، مرتضی رسولی‌پور، پژوهشگر تاریخ شفاهی و محمد قاسمی‌پور، استاد تاریخ شفاهی حوزه هنری، به بررسی ابعاد نظری و روشی مصاحبه در تاریخ شفاهی پرداختند و با نگاهی تحلیلی، پیشنهادهایی برای ضابطه‌مند شدن این فرآیند ارائه دادند. همچنین دبیری این نشست را داود آقارفیعی، عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برعهده داشت.
مصاحبه در تاریخ شفاهی، دیالوگی درون‌زا و روایتی برون‌گراست
در ابتدای نشست، مرتضی رسولی‌پور، پژوهشگر تاریخ شفاهی، در سخنرانی خود با اشاره به ماهیت خاص مصاحبه در تاریخ شفاهی گفت: مصاحبه در رابطه با کل و نظام تاریخ شفاهی، از نظر شیوه و سیستم درونی، یک دیالوگ است و از نظر مفهوم و در سیستم بیرونی، روایت به شمار می‌رود؛ به‌عبارتی، مصاحبه نوعی روایت منحصر به فرد است.
وی در ادامه با تبیین جایگاه مفاهیم کلیدی در درک مصاحبه افزود:اگر بخواهیم درباره ماهیت مصاحبه به عنوان یک فراگرد در تاریخ شفاهی غور کنیم، باید به مفاهیم دیالوگ، روایت و ارتباط و تناسب آنها با تاریخ‌نگاری شفاهی بپردازیم.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی همچنین به ویژگی‌های ساختاری مصاحبه در تاریخ شفاهی پرداخت و گفت:مصاحبه در این حوزه، مصاحبه‌ای است فردی (یک به یک)، بی‌واسطه (رو در رو)، عمیق (پرداختن به یک موضوع خاص با ریشه‌یابی، جزئیات و تفسیر)، تک‌موضوعی، هدایت‌شده و مبتنی بر درخواست مصاحبه‌کننده. این فرآیند با مطالعه و آمادگی قبلی برای کشف واقعیت، ثبت وقایع در حافظه تاریخی و در نهایت انتشار آن از طریق وسایل ارتباط جمعی انجام می‌شود.
مصاحبه، کنشی چندلایه با کارکردی فراتر از گفت‌وگوهای معمول است
در ادامه این نشست، محمد قاسمی‌پور، استاد تاریخ شفاهی حوزه هنری، در سخنرانی خود با تأکید بر اهمیت شناخت مفهومی مصاحبه در تاریخ شفاهی اظهار داشت: عموماً برای مصاحبه‌کنندگان تنها شیوه‌های مصاحبه اهمیت دارد، در حالی که شناخت مفهوم، ماهیت و اهداف مصاحبه، نقش تعیین‌کننده‌ای در فرایند تاریخ‌نگاری دارد.
وی مصاحبه را کنشی ارتباطی و چندلایه توصیف کرد و گفت:مصاحبه نوعی ارتباط شفاهی، کنش متقابل اجتماعی و یک فراگرد است. در مصاحبه‌های رو در رو، ماهیت ارتباطی بودن و فرایندی بودن آن کاملاً آشکار می‌شود.
این با تفکیک مصاحبه از سایر انواع گفت‌وگو خاطرنشان کرد:هرچند مصاحبه نوعی ارتباط گفتاری است، اما در تلفیق با ارتباط رو در رو، ماهیتی متمایز پیدا می‌کند. در این نوع ارتباط، یکی از طرفین با نیت خاصی وارد گفت‌وگو می‌شود، سؤال طرح می‌کند و واکنش‌ها را دنبال می‌کند؛ این فراتر از صحبت‌های معمول است و نیازمند برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری قبلی است.
قاسمی‌پور در پایان تصریح کرد: مصاحبه در تاریخ شفاهی، یک ارتباط طراحی‌شده، هدف‌دار، رو در رو و نیازمند به تصمیم‌گیری است که در چارچوب مشخص و با نیت ثبت دقیق روایت‌ها صورت می‌گیرد.
در بخش پایانی این میزگرد، سخنرانان به پرسش‌های حاضران پاسخ دادند و مباحث مطرح‌شده را با مشارکت مخاطبان به بحث گذاشتند.
کردستان - امروزه حفاظت از منابع طبیعی به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های جهانی تبدیل شده است. در این میان، کتاب‌های کودک می‌توانند نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش زیست محیطی نسل آینده ایفا کنند.
سرویس استانهایخبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - شنو نوری: در جهان امروز که بحران‌های محیط زیستی، مرزهای جغرافیا را درنوردیده‌اند و زندگی بشر را در ابعاد گوناگون تحت تأثیر قرار داده‌اند، آموزش و آگاهی‌بخشی نقش پررنگ‌تری نسبت به گذشته پیدا کرده است. منابع طبیعی رو به تحلیل‌اند، اقلیم به‌سرعت در حال دگرگونی است و رفتارهای انسان‌محور هنوز با چرخه طبیعت هم‌راستا نشده‌اند. در چنین شرایطی، آموزش‌های زیست‌محیطی دیگر تنها در قلمرو دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی نمی‌گنجد؛ بلکه باید از نخستین سال‌های زندگی آغاز شود، در دل خانواده و مدرسه و مهم‌تر از آن، در جهان خیال کودک.
در این میان، ادبیات کودک یکی از موثرترین ابزارها برای کاشت بذر آگاهی و مسئولیت‌پذیری در ذهن نسل جدید است. داستان‌ها با زبان نرم، جذاب و نمادین خود، بدون آنکه کودک را با خشونت بحران‌ها روبه‌رو کنند، او را به تأمل، دلسوزی و مشارکت دعوت می‌کنند. در بسیاری از داستان‌های کودکانه، شخصیت‌هایی از دل طبیعت درخت، رودخانه، پرنده یا حیوانی در خطر روایتگر ماجرایی هستند که کودک از خلال آن با مفاهیمی چون تغییر اقلیم، کاهش منابع آب، یا اهمیت درختان آشنا می‌شود.
بر خلاف آموزش‌های مستقیم و گاه خشک، ادبیات کودک فرصتی فراهم می‌کند تا کودک، مفاهیم محیط زیستی را نه از سر اجبار، که از مسیر همدلی و تجربه ذهنی بیاموزد. این یادگیری عاطفی و غیرمستقیم، زمینه‌ساز رفتارهای پایدار در آینده است. کودکی که با شخصیت یک درخت همذات‌پنداری کرده، فردا با طبیعت مهربان‌تر خواهد بود.
در سال‌های اخیر، ناشران ایرانی نیز به این نیاز پاسخ داده‌اند. کتاب‌هایی چون «دوست من زمین»، «وقتی زمین بیمار شد»، «آب را هدر نده!» و «شهر سبز من» نمونه‌هایی هستند که تلاش کرده‌اند با زبان کودکانه، پیام‌هایی بزرگ را منتقل کنند. البته هنوز این حوزه نیازمند تقویت، حمایت نهادی و برنامه‌ریزی منسجم است. در عین حال، نباید فراموش کرد که این مسیر از خانه و والدین آغاز می‌شود؛ جایی که انتخاب کتاب برای کودک می‌تواند نخستین گام در تربیت یک شهروند مسئول در برابر محیط زیست باشد.
در این گزارش، به تأثیر کتاب‌های کودک در ترویج سواد محیط‌زیستی نسل فردا می‌پردازیم و نظر جبار شافعی‌زاده، نویسنده برجسته ادبیات کودک را درباره نقش ادبیات در آگاهی‌بخشی زیست‌محیطی کودکان می‌خوانیم.
جبار شافعی‌زاده، در آثار خود همواره به مسائل محیط‌زیستی پرداخته و اعتقاد دارد که ادبیات کودک می‌تواند ابزار قدرتمندی برای آگاهی‌بخشی به نسل‌های آینده در زمینه حفاظت از محیط زیست باشد. در ادامه، به برخی از مهمترین سوالات در این زمینه پاسخ می‌دهد:
آقای شافعی‌زاده، شما در آثار خود به ویژه در کتاب‌های کودک، به چه شکل به مسائل زیست‌محیطی پرداخته‌اید و چطور سعی کرده‌اید مفاهیم حفاظت از طبیعت را به زبان ساده به کودکان انتقال دهید؟
روسو، فیلسوف بزرگ تعلیم و تربیت جهان بر این باور است که تربیت و پرورش کودک باید بر اساس طبیعت‌گرایی محض باشد. او با کم اهمیت جلوه دادن کتاب به عنوان یک منبع و پل ارتباطی غیرمستقیم، طبیعت را بزرگترین معلم و پرورش دهنده حقیقی انسان می‌داند. بر همین اساس طبیعت گرایی در طول تاریخ در دو شاخه متفاوت به وجود آمده و مربیان بزرگ تعلیم و تربیت از آن بهره گرفته‌اند.
ادبیات کودک هم از بعد تعلیمی از چنین رویکردهایی در خلق آثار ادبی برای کودکان بهره گرفته و با خلق پیوند طبیعی اخلاقی میان کودک و طبیعت آثاری را برای حفظ پیوند میان آنها به وجود آورده است. بنده هم به عنوان یک نویسنده همواره سعی کرده‌ام که چهره حقیقی و غیرتصنعی طبیعت و کودک را در کنار هم قرار دهم تا بتوانند در یک گفتمان دمکراتیک محافظت‌گرا با زبانی ساده و قابل فهم با هم گفتگو کنند.
در این زمینه به جهانبینی طبیعت محور و ویژگی‌های زبانی کودکان توجه کرده و غالباً از زبان خود طبیعت با کودکان گفتگو کرده‌ام تا ارتباط میان آنها یک ارتباط مستقیم و بلاواسطه باشد بلکه به این اندیشه بنیادین دست پیدا کنند که انسان در هیچ عصری نخواهد توانست بدون حضور طبعیت به زندگی خودش ادامه دهد. چنین رویکردی سبب خواهد شد مخاطب در عوض آنکه همواره بپرسد چگونه می‌توانم از طبیعت استفاده کنم از خودش سوال کند که من به عنوان یک موجود زیست محیطی از چه طریقی می‌توانم به غنای طبیعت یاری برسانم؟
به نظر شما، چه ویژگی‌هایی در داستان‌های کودکانه می‌تواند باعث ایجاد ارتباط عاطفی و ماندگار با کودکان در مورد مسائل منابع طبیعی شود؟
بدون شک مهمترین وجه ارتباطی در جامعه‌شناسی کودکی و ادبیات کودک وجه عاطفی است، اگر چه وجوه فلسفی، اجتماعی و شناختی هم نباید فراموش شود. برای خلق چنین ارتباطی، جهانبینی مبتنی بر فلسفه برای کودکان و روانشناسی کودک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این بدان معناست که نویسنده باید با ذهنیت فلسفی کودکان راجع به محیط زیست آشنا بوده و علاوه بر آن مراحل رشد عاطفی کودک را بشناسد و بر مبنای تغییر و تحولات فلسفی، روانشناختی و جامعه‌شناختی اثر خود را خلق کند.
جنبه دیگر این ارتباط زبان است. هیچ اثر ادبی‌ای که برای کودکان خلق می‌شود بدون توجه به جنبه‌های رشد زبان‌شناختی کودکان نخواهد توانست عاطفه آنها را تحریک کند. پس منطقی است که نویسنده در آثار طبیعت‌گرای خود نه از زبان خودش که با زبان عناصر خود، محیط زیست و طبیعت با کودکان گفتگو کند و کودک و طبیعت را همسفر کند تا کودکان در طی این سفر به کشف و مکاشفه در طبیعت بپردازند و در خلال همین اکتشاف شناختی، عاطفه خود را نسبت به محیط زیست گسترش دهند. مجموعه کتاب‌های پپا خوکه (پپا بەراز) که در قالب یک مجموعه ۳۲ جلدی در نشر مانگ منتشر کرده‌ایم بر اساس همین نیاز زیست محیطی برای ترجمه انتخاب شده‌اند که امیدوارم با استقبال کودکان کورد مواجه شود.
مهمترین ویژگی این داستان‌ها این است که باید بتوانند احساسات کودک را درگیر کنند. وقتی یک کودک با یک درخت یا حیوان در داستان همدردی می‌کند، این احساس به‌مراتب بیشتر از مفاهیم خشک علمی می‌تواند در ذهنش باقی بماند.
آیا فکر می‌کنید که کتاب‌های کودک می‌توانند تأثیر قابل توجهی در تغییر رفتارهای زیست‌محیطی نسل آینده داشته باشند؟ چرا؟
اغلب پژوهش‌هایی که در ارتباط با تاثیر کتاب کودک بر رشد اخلاقی اجتماعی آنها صورت گرفته اثرگذاری مستقیم آنها را تایید کرده‌اند. بزرگانی مانند پیتر هانت، جک زایپس، توران میرهادی، ثریا قزل‌ایاغ و… در پژوهش‌های خود نشان داده‌اند که کتاب کودک توانسته هم بر جهانبینی فلسفی‌اشان در زمینه رابطه انسان و طبیعت تاثیر مستقیم و مثبت بگذارد، هم رشد اجتماعی و اخلاقی‌اشان را در زمینه نحوه ارتباط با محیط زیست تقویت کند. پدیدآوری آثار ادبی اگر بر مبنای استاندارهای ادبی صورت بگیرد، بدون شک خواهد توانست رابطه کودک و محیط زیست را قوام ببخشد و کودکان را در فضایی پرورش دهد که در قامت پرورش دهندگان طبیعت در جهان حضور پیدا کنند.
به زودی آثاری مثل مادر بهار (دایکی بەهار)، دارئاوس، دانی دایناسور و… را توسط انتشارات ریگا به زبان کردی منتشر خواهیم کرد که بازآفرینی مدرن چند حکایت و افسانه زیست محیطی در زندگی اقوام کرد است.
نقش والدین و مدرسه‌ها را در ترویج کتاب‌های کودک با محتوای محیط‌زیستی چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا از دیدگاه شما، ناشران و نویسندگان باید مسئولیت بیشتری در این زمینه بر عهده بگیرند؟
متاسفانه مدارس ما در عصر حاضر در دستیابی به اهداف خود با شکست مواجه شده‌اند و نه تنها نتوانسته‌اند به خلق نسلی کمک کنند که با خود و جهان پیرامون‌شان ارتباطی مبتنی بر اخلاق شهروندی برقرار کنند که در یک رویکرد ویرانگر و تخریبگر دست به نابودی خود و جهان زده‌اند. طبعاً در چنین وضعیت تراژیکی ادبیات کودک مسئولیت سنگین‌تری نسبت به دوره‌ای دارد که انسان موجودی طبیعی و طبیعت‌گرا بود و به حفظ محیط زندگی‌اش کمک می‌کرد، به همین دلیل والدین با انتخاب آثار ادبی ارزشمند و مدارس هم با غنی‌سازی کتابخانه‌های‌شان خواهند توانست منابع مطالعاتی مناسب را برای آنها فراهم کنند تا کودکان با خوانش خلاقانه و انتقادی این آثار ابعاد ذهنیت فلسفی و جهانبینی جامعه‌شناختی و روانشناختی خود را توسعه داده و جنبه‌های زیبایی‌شناختی ذهن و روح‌شان را تقویت کنند.
به عنوان یک نویسنده و متخصص حوزه کودک، چه توصیه‌ای به نویسندگان دیگر دارید تا کتاب‌هایی که می‌نویسند بتواند به شکل مؤثرتری فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست را در کودکان نهادینه کند؟
صرفاً به عنوان یک چهره فعال فرهنگی ادبی تمام تلاشم را کرده‌ام تا هم در خلق و هم در ترجمه آثاری که برای مخاطبان کودک و نوجوان و گاهی بزرگسال فراهم کرده‌ام، محیط زیست را نه صرفاً نه به عنوان یک پدیده فیزیکال که بشر در گفتمانی سودجویانه با آن تعامل کند، بلکه به‌مثابه موجودی زنده متصور شوم که با انسان در گفتگوست و در خلال این گفتگو به بازآفرینی نسل بشر و نوزایی خودش می‌پردازد.
امیدوارم نویسندگان دیگر هم ضمن درک جایگاه کودک و طبیعت در هستی و اهمیت کتاب کودک و هژمونی کتاب‌های تصنعی و غیرتخصصی، به خلق آثاری ممتاز مبتنی بر بنیان‌های ادبیات کودک بپردازند و رویکرد نوینی را در ادبیات کودک طبیعت‌گرا به وجود بیاورند. دیوار، پادشاه کوچک، چه کسی می‌تواند به یک خرس قطبی کمک کند؟ گلدان خالی، شاماران، یک روز خیلی سبز و … از جمله آثاری هستند که بر اساس همین رویکرد در این زمینه نوشته و به کودکان و نوجوانان میهنم پیشکش کرده‌ام.
ادبیات کودک، فراتر از سرگرمی، ابزاری تربیتی و فرهنگی است که می‌تواند جهانبینی نسل آینده را شکل دهد. در عصری که زمین بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت است، قصه‌ها می‌توانند صدای درختان، رودها و جانوران باشند. نویسندگان، ناشران، والدین و نظام آموزشی، همگی در قبال آینده‌ای سبز و پایدار مسئول‌اند. اگر بخواهیم کودکان امروز، حافظان محیط‌زیست فردا باشند، باید از همین امروز با زبانی شیرین و دلنشین، در گوش دلشان بگوییم: «زمین، خانه توست؛ مراقبش باش.»
و نکته پایانی اینکه؛ نشر کتاب‌های زیست‌محیطی برای کودکان، نه فقط یک انتخاب فرهنگی، که ضرورتی برای آینده‌ای پایدار است. زمین، خانه‌ای است که در اختیار همه ماست و کودکان، میراث‌داران آن هستند. پس بیاییم از مسیر کتاب، این خانه را بهتر بشناسانیم و برای حفظش، نسلی آگاه‌تر تربیت کنیم.
خراسان شمالی- همزمان با اول اردیبهشت، روز بزرگداشت سعدی، سرزمین گنجینه‌های فرهنگ‌ها میزبان برگزاری متنوعی از برنامه‌های ادبی، علمی، فرهنگی، هنری و آموزشی با هدف معرفی بیشتر شخصیت سعدی به نسل جوان و ترویج آموزه‌های اخلاقی این شاعر بزرگ خواهد بود.
مهدی آریان، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بجنورد گفت: اول اردیبهشت ماه، روز بزرگداشت سعدی، فرصت مناسبی برای معرفی بیشتر این شخصیت برجسته ادبی به جامعه است که در همین راستا سرزمین گنجینه فرهنگ‌ها میزبان برگزاری مجموعه‌ای گسترده از برنامه‌های فرهنگی و هنری در این استان است.
وی با اشاره به جایگاه ویژه سعدی در تاریخ ادب فارسی گفت: سعدی یکی از بزرگترین شاعران ایران‌زمین است که با آثار خود نه‌تنها در عرصه ادب فارسی بلکه در عرصه اخلاق و تربیت اجتماعی نیز نقشی کلیدی ایفا کرده بلکه آثار سعدی در قرون گذشته تا امروز، همچنان در میان مردم ایران و جهان شناخته شده و به‌عنوان یک منبع غنی از حکمت و اخلاق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آریان با بیان اینکه پرداختن به شخصیت و آثار سعدی برای نسل امروز بسیار ضروری است، افزود: این شاعر بزرگ با آثاری همچون گلستان و بوستان نه‌تنها در حوزه شعر و ادب، بلکه در آموزش اخلاق، تربیت انسان‌های متعهد و مسئول، نقشی تأثیرگذار داشته و امروز بیش از هر زمانی نیاز داریم تا مفاهیم ارزشمند سعدی را به نسل‌های جوان منتقل کنیم تا آنها نیز از آموزه‌های سعدی بهره‌مند شوند.
وی همچنین توضیح داد: برای بزرگداشت این شاعر، برنامه‌هایی با همکاری و مشارکت فعالان فرهنگی و هنری استان برگزار می‌شود که در آنها از جوانان و نوجوانان دعوت شده تا با آثار سعدی بیشتر آشنا شوند.
برگزاری محافل علمی و ادبی در شهرستان‌ها
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی از برگزاری محافل علمی و ادبی در شهرستان‌های مختلف استان خبر داد و گفت: در این محافل، سعدی‌شناسان، شعرای محلی و علاقه‌مندان به ادبیات فارسی حضور خواهند داشت تا در خصوص زندگی و آثار سعدی بحث و تبادل نظر کنند. این محافل فرصتی است تا اهل ادب استان خراسان شمالی بتوانند در فضای علمی و فرهنگی به‌ویژه در حوزه‌های شعر و ادب فارسی، بیشتر با سعدی آشنا شوند.
هم‌نویسی خوشنویسان با آثار سعدی
وی گفت: یکی از برنامه‌های ویژه‌ای که برای روز بزرگداشت سعدی در نظر گرفته شده، هم‌نویسی خوشنویسان با مضامین و اشعار برجسته سعدی است.
آریان بیان کرد: این برنامه به‌ویژه با مشارکت خوشنویسان استانی برگزار خواهد شد و در آنها آثار سعدی با قلم‌های زیبا و هنر خوشنویسی به نمایش گذاشته می‌شود. این فعالیت، هم از نظر هنری و هم از نظر ادبی ارزشمند است و می‌تواند علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی و ادبی را با یکدیگر پیوند دهد.
برگزاری زنگ سعدی در مدارس
وی از برگزاری زنگ سعدی در مدارس به‌عنوان یکی دیگر از فعالیت‌های فرهنگی خبر داد و تصریح کرد: این برنامه با هدف آشنایی دانش‌آموزان با آثار و شخصیت سعدی و آشنایی آنها با حکمت‌های این شاعر بزرگ برگزار می‌شود و در این برنامه، دانش‌آموزان با آثار سعدی آشنا می‌شوند و درباره ویژگی‌های اخلاقی و اجتماعی مطرح شده در آثار سعدی، بحث و تبادل نظر می‌شود.
مسابقات فرهنگی با محوریت سعدی
آریان همچنین با اشاره به برگزاری مسابقات فرهنگی با موضوع آثار سعدی افزود: این مسابقات به‌طور خاص با تمرکز بر اشعار و آموزه‌های سعدی برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان می‌توانند با ارائه آثار خود در زمینه‌های مختلف، از جمله نویسندگی، شعرخوانی و هنرهای تجسمی، نشان دهند که چه اندازه با آثار این شاعر بزرگ آشنایی دارند.
تشکیل ستاد بزرگداشت مفاخر ملی ایران
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی ضمن با اهمیت دانستن انس نسل جوان با آثار سعدی گفت: ما باید تلاش کنیم تا نسل امروز را با آثار سعدی آشنا و از این طریق زمینه‌های رشد فرهنگی و اخلاقی در جامعه را فراهم کنیم زیرا برگزاری چنین برنامه‌هایی گامی در جهت ترویج فرهنگ کتابخوانی و اخلاق‌محوری است و امیدواریم این فعالیت‌ها در ایجاد یک فضای فرهنگی پویا و اخلاقی مؤثر باشد و برای تشکیل ستاد بزرگداشت مفاخر ملی در ستاد تلاش خواهیم کرد.
آریان گفت: تمام این برنامه‌ها به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان طراحی شده است تا آنها بتوانند آموزه‌های اخلاقی سعدی را در زندگی خود پیاده‌سازی کنند و در راستای رشد شخصیت فردی و اجتماعی خود گام بردارند.
گفت و گوی خراسان با عباس احمدی، شاعر و طنز پرداز شناخته شده درباره چالش‌های امروز طنز و طنز نویسان در عصر دیجیتال
طنز به‌عنوان آیینه‌ای برای نقد اجتماعی و روایت فرهنگ، همواره در مسیر تحولات خود با فرصت‌ها و چالش‌های نوینی روبه‌رو بوده است. از روزگار مجلات طنز کلاسیک گرفته تا دوران سلطه رسانه‌های دیجیتال، این هنر همواره در تلاقی میان حفظ هویت اصیل و پذیرش جریان‌های تازه قرار داشته است. ورود رسانه‌های اجتماعی دیجیتال، نه‌تنها معنای طنز را دگرگون ساخته، بلکه شیوه‌های انتقال آن را نیز متحول کرده است.در عصر شکوفایی نشریاتی مانند گل‌آقا، طنز عمدتاً به‌صورت نوشتاری و در چارچوب نقد اجتماعی رشد می‌کرد، اما اکنون قالب‌های نوینی چون استنداپ کمدی، طنز تصویری و کنایه‌های منتشر شده در فضای مجازی تا حدود زیادی جای آن را گرفته‌اند. این دگردیسی، علاوه بر گسترش دامنه مخاطبان، پرسش‌هایی جدی را درباره مرزهای اخلاقی، تفکیک میان طنز فاخر و سطحی و کاهش آموزش‌های تخصصی طنز به میان آورده است.با وجود این دگرگونی‌ها، رسالت طنز فراتر از سرگرمی صرف باقی می‌ماند؛ در خالص‌ترین جلوه خود، باید آینه‌ای برای بازتاب حقایق اجتماعی باشد و نقدی هوشمندانه بر ساختارهای جامعه ارائه کند. در این میان، چالش بزرگ آن است که نسل جدید، در میان انبوه محتواهای زودگذر، آیا همچنان به طنزی متعهد و اثرگذار روی خواهد آورد؟ در این باره با عباس احمدی که تا امروز کتاب‌هایی در حوزه طنز به نام های «فوت و فان» و «مخزن الاشرار» را در قالب طنز نوشته گفت و گو کرده‌ایم.
با توجه به گسترش روزافزون رسانه‌های اجتماعی دیجیتال، آیا فکر می‌کنید تعریف و کارکرد سنتی طنز و مکتوب در حال دگرگونی است؟ همه چیز در عصر دیجیتال و هوش مصنوعی تغییر کرده و به نظر من آخرین سنگری که هوش مصنوعی بتواند فتح کند طنز و ادبیات است، چون ادبیات طنز، هوشی دارد که از هوش مصنوعی بالاتر است. ولی کارکردش می‌تواند تغییر کند مثل این که شعر کم کم با ترانه و موسیقی عجین شد و خودش را نجات داد. طنز هم با فیلمنامه طنز یا استنداپ کمدی یک جلوه‌های جدیدی پوشیده می‌شود و به نظر من آینده خوبی دارد ولی این که چقدر جوان‌ترها به طنز رویکرد داشته باشند هم مهم است با این که رسانه‌های مکتوب در حال کم‌رنگ شدن هستند ولی در فضای مجازی و در رسانه‌های دیجیتال وضعیت طنز بد نیست. مهمترین چالش‌های طنز امروز چیست؟ به نظر من همین فضای مجازی، هم فرصت است و هم چالش، مثل اینستاگرام که باعث می‌شود با حضور برخی افراد، طنز سره از ناسره شناخته نشود و دوم این که آموزش طنز به ویژه طنز مکتوب در کشور ضعیف است و هر کس با ذوق خودش و با وام گرفتن از فضای مجازی کار می‌کند که این دو به نظر من دو چالش مهم در حوزه طنز است. وضعیت طنز امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ طنز در بحث مکتوبات نسبت به دهه ۷۰ و ۸۰ بسیار ضعیف شده است که البته در کل دنیا همین گونه است و یک مقدار نیز مرزهای اخلاق نسبت به طنزهای نجیبی که قبلاً داشتیم که در گل‌آقا و توفیق می‌خواندیم، در طنز امروز ضعیف شده است که در کار شاعرهای جوان‌تر نیز این کار دیده می‌شود. بسیاری از منتقدان معتقدند که طنز خوب، لزوماً باید لایه‌های پنهانی از نقد اجتماعی یا سیاسی را در خود داشته باشد. آیا شما با این دیدگاه موافق اید؟ بله من هم موافقم و این را هم رعایت می‌کنم، معتقدم طنزی که به درد اجتماع نخورد و سیاسی نباشد طنز نیست، شاید هزل و هجو و نهایتاً مطایبه یا شوخی است. آیا طنزی که صرفاً با هدف خنداندن و بدون هیچ پیام ضمنی تولید می‌شود را می‌توان طنز اصیل دانست؟ به نظر من این طنز نیست، ولی می‌تواند یکی از انواع شوخ‌طبعی باشد. می‌تواند فکاهه باشد جوک باشد و هیج اشکالی هم ندارد. ولی تعریف طنز حتماً باید انتقادی یا اجتماعی باشد به عنوان سؤال پاینی برایمان بگویید که اگر قرار باشد به یک طنزپرداز جوان و تازه‌کار توصیه‌ای کلیدی کنید آن توصیه چیست؟ اگر واقعاً جوان‌های بیایند دنبال طنز، دیگر نیازی به توصیه نیست، ما باید اول بگردیم دنبال افرادی که وارد حوزه ادبیات و طنز می‌شوند، چون امروز تعداد این نفرات کم شده است و همه دنبال مشاغلی می‌روند که درآمد بالایی داشته باشد.
